Historia cudownego obrazu jest nierozerwalnie związana z historią kościoła i rozpoczyna się 4 lipca 1669 roku. W tym właśnie dniu delegacja górali rajczańskich przybyła do zamku żywieckiego, by prosić króla Jana Kazimierza o pozwolenie na budowę kościoła w Rajczy. Przebywając po abdykacji w rodzinnych włościach król, przed wyjazdem do Francji, wydał pozwolenie na budowę kościoła i równocześnie podarował góralom rajczańskim swój ulubiony obraz Madonny Częstochowskiej, do którego, jak pisze kronikarz, „miał osobliwe nabożeństwo”.
W 1674 roku został wybudowany drewniany kościół w Rajczy pod wezwaniem św. Wawrzyńca i św. Kazimierza królewicza. Do budowy kościoła przyczynił się ksiądz Wojciech Symelius, dziekan żywiecki oraz ksiądz Kazimierz Gałęski, jezuita. Poświęcenia kościoła dokonał, za zgodą biskupa krakowskiego Andrzeja Trzebnickiego, ksiądz Wojciech Symelius w dniu 8 maja 1674 roku. Obraz, zgodnie z życzeniem króla, został umieszczony w kościele w 1684 roku w bocznym ołtarzu. Wcześniej znajdował się najprawdopodobniej w kościele parafialnym w Milówce, pod który wspólnota rajczańska należała. Od początku obraz otaczano wielką czcią, był noszony w procesjach i pielgrzymkach m.in. do Rychwałdu i Żywca. W 1745 roku Karol Wielopolski, pan na Żywcu i Pieskowej Skale, ustanowił dla kościoła w Rajczy wikarego. W 1844 roku, decyzją biskupa Tarnowskiego utworzono w Rajczy samodzielną parafię, która liczyła ponad 12 tysięcy wiernych. W 1884 roku, ze względu na zły stan grożący zawaleniem zamknięto kościół, a nabożeństwa odprawiano w kaplicy w Ujsołach. Ówczesny proboszcz, ks. Andrzej Kulig przystąpił wraz z parafianami do budowy nowego, murowanego kościoła, który wzniesiono w latach 1886-1890. Dziś uchodzi on za największy kościół halowy w diecezji bielsko-żywieckiej. Obraz Madonny Częstochowskiej, podobnie jak w drewnianym kościele znalazł swoje miejsce w bocznym ołtarzu. Do głównego ołtarza obraz przeniesiony został w 1976 roku. Jednak szczególnego blasku nabrał po gruntowym malowaniu i odnowieniu kościoła w 2005 roku.
Wiek XIX nie zatarł w pamięci wśród tutejszej ludności historii i pochodzenia owego wizerunku. Uważano go za cudowny i łaskami słynący. Protokoły z wizytacji kanoniczych przy opisie kościoła wymieniają obraz jako dar królewski i nazywają go Imago Thaumaturga (obraz cudowny). Czciło go szczególnie bractwo Matki Boskiej Szkaplerznej, od dawna istniejące przy kościele w Rajczy. Obecność obrazu kazimierzowskiego nadawała temu kościołowi wybitne znamiona maryjne, co podkreślały jeszcze dwa ołtarze w jego wnętrzu: św. Józefa i św. Anny, wybudowane w 1890 roku przez proboszcza ks. Andrzeja Kuliga. Maryjna pobożność parafian z Rajczy objawiała się także w staraniach o założenie bractwa różańcowego i możliwości otrzymania odpustu zupełnego w dniu Matki Boskiej Różańcowej. Ówczesny proboszcz ks. Michał Paleczny wystosował w tej sprawie w 1891 roku pismo do kurii biskupiej w Krakowie, a organizacją bractwa zajęli się dominikanie krakowscy. W kościele znajdował się też ołtarz Matki Boskiej Różańcowej, a modlitwa różańcowa była bardzo rozpowszechniona w parafii. Po dzień dzisiejszy trwa praktyka tzw. „Żywych Róż”.
W okresie międzywojennym na terenie parafii działało Kółko Różańcowe, które następnie przekształciło się w Stowarzyszenie Młodzieży Polskiej, a wreszcie w Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży Męskiej (KSMM). Na przełomie 1936 i 1937 roku był to bardzo aktywnie działający oddział, liczący 42 druhów pod przewodnictwem ks. Michała Rapacza.
Wybitnie Maryjny charakter miała założona w 1929 roku Sodalicja Mariańska Panien, do której zostało przyjętych 46 członkiń. Do jej zadań należało „szerzenie czci Maryi Jasnogórskiej i działanie w duchu jasnogórskim: pogłębianie kontaktu z Bogiem, trwanie w wierze Ojców, wierność Bogu na wszystkich odcinkach życia, odczytywanie znaków czasu, służba Ojczyźnie: umiłowanie tradycji narodowych, obudzenie patriotyzmu, przyczynianie się do duchowego i moralnego odrodzenia polskiego społeczeństwa”. Spotkania odbywały się w bocznej kaplicy przed ołtarzem Matki Boskiej Kazimierzowskiej, którą członkinie obrały za patronkę. Sodalicja posiadała swój sztandar, który uroczyście poświęcił ks. proboszcz Michał Grudziński w 1935 roku.
Z kościołem i parafią rajczańską związani są księża wynoszeni dzisiaj na ołtarze. Pierwszy, to ksiądz Michał Rapacz, który był wikarym w Rajczy w latach 1933-1937 . Wpisał się w pamięci tutejszych mieszkańców jako gorliwy duszpasterz opiekujący się organizacjami młodzieżowymi, szczególnie Katolickim Stowarzyszeniem Młodzieży Męskiej (KSMM). Zginął śmiercią męczeńską w 1946 roku, zamordowany przez Urząd Bezpieczeństwa w Płokach, gdzie pełnił obowiązki proboszcza.
Kolega seminaryjny zamordowanego ks. prałat Jan Marszałek mówił „zginął dlatego, że był wyrzutem sumienia dla niewierzących oraz nieustępliwym w sprawach religii ikościoła”.
Drugi kapłan, to ks. Franciszek Bryja, pallotyn pochodzący z bardzo pobożnej, rajczańskiej rodziny. Zginął w Dachau, ostatnie jego słowa, przekazane przez współwięźniów, brzmiały: „życie moje kapłańskie, niedawno rozpoczęte, ciało i duszę oddaję i poświęcam Wszechmocnemu Bogu i Królowej Apostołów dla wzrostu wiary katolickiej w Polsce”.
Obecnie trwają procesy beatyfikacyjne obu kapłanów – męczenników.
W okresie powojennym przed obrazem Matki Boskiej Kazimierzowskiej miało miejsce wiele doniosłych uroczystości i wydarzeń. W 1966 roku odbyły się uroczyste obchody Tysiąclecia Chrztu Polski dla dekanatu Żywiec-Południe z udziałem ks. abp Karola Wojtyły oraz jego sufraganów ks. bp Juliana Groblickiego i ks. bp Jana Pietraszki. Modlono się przed cudownym obrazem Matki Boskiej Kazimierzowskiej powierzając Jej losy narodu polskiego na „Nowe wiary Tysiąclecie”. W uroczystościach uczestniczyło około siedmiu tysięcy wiernych z południowej Ziemi Żywieckiej. Pamiątką tego wydarzenia jest krzyż milenijny stojący do dzisiaj na dziedzińcu kościoła.
Następne wielkie wydarzenie to peregrynacja Matki Boskiej Częstochowskiej na południowej Żywiecczyźnie w 1968 roku. Uwięziony przez władze komunistyczne obraz symbolizowały puste ramy i świeca. Uroczystością przewodniczył ks. kardynał Karol Wojtyła, który wygłosił kazanie ku czci Matki Boskiej i dokonał zawierzenia południowej Ziemi Żywieckiej z jej wiernym ludem, w bocznej kaplicy przed obrazem Matki Boskiej Kazimierzowskiej.
W 1969 roku odbyły się uroczystości jubileuszowe 300-lecia podarowania obrazu Matki Boskiej Kazimierzowskiej przez króla Jana Kazimierza dla kościoła w Rajczy. Uroczystości te swoją obecnością zaszczycił ks. kardynał Karol Wojtyła, który wygłosił kazanie.
Uroczyście obchodzono również w parafii Rok Maryjny ogłoszony już przez papieża Jana Pawła II w 1987 roku. Odbywały się w tym czasie liczne pielgrzymki a od maja do października nabożeństwa fatimskie. Uroczystości zakończyły się w 1988 roku obchodami 100-lecia istnienia nowego kościoła parafialnego w Rajczy, kościół był wtedy wyznaczony na miejsce uzyskania odpustu.
W latach 80-tych na dziedzińcu kościoła została wybudowana kapliczka Matki Boskiej Fatimskiej, jako wotum wdzięczności Bogu za dar papieża Jana Pawła II i uratowanie życia Ojcu Świętemu. Figura Matki Boskiej Fatimskiej podczas swej wędrówki po Polsce, zagościła również w Rajczy 1 grudnia 1995 roku, co było wielkim wyróżnieniem i zaszczytem dla parafii.
Pisząc o kulcie maryjnym nie można pominąć drugiego nawiedzenia Matki Boskiej Częstochowskiej w naszej parafii w dniach 11-12 sierpnia 1998 roku. Na powitanie zebrali się licznie tutejsi parafianie razem z ordynariuszem naszej diecezji ks. biskupem Tadeuszem Rakoczym. Pięknie przystrojoną drogą przeniesiono kopię obrazu do rajczańskiego sanktuarium. Tutaj wszystkie stany: duszpasterze, dzieci, młodzież i dorośli z wielką radością powitali Matkę Boską Częstochowską. Podczas uroczystej Mszy świętej, nocnego czuwania i Maryjnej Pasterki wierni dziękowali Matce Boskiej za liczne łaski, jakie im wyprosiła u Syna.
Jednak wydarzeniem szczególnej wagi było nadanie kościołowi w Rajczy rangi lokalnego sanktuarium. Uroczyste ogłoszenie dekretu ks. biskupa Tadeusza Rakoczego ordynariusza diecezji Bielsko-Żywieckiej nastąpił 2 lutego 1997 roku w święto Ofiarowania Pańskiego. Powyższy dekret zezwalał jednocześnie na obchodzenie dodatkowych świąt: Matki Boskiej Kazimierzowskiej – 4 lipca i Matki Boskiej Miłosierdzia – 16 listopada. Podczas uroczystej homilii ks. biskup Tadeusz Rakoczy powiedział:
„Chciałbym bardzo, by to nowe i jednocześnie jakże dawne sanktuarium maryjne w Rajczy, w górnym biegu Soły, było obok innych w naszej diecezji takim potężnym słupem, kolumną i fundamentem modlitwy, czci, pobożności, pielgrzymowania i obfitej łaski w budowaniu Kościoła Chrystusowego na przestrzeni wieków i tysiącleci (…).”
Niewątpliwie do rozszerzania kultu Matki Boskiej Kazimierzowskiej przyczynili się poszczególni proboszczowie parafii: ks. Andrzej Kulig – budowniczy nowego kościoła; ks. Michał Paleczny – założyciel Bractwa Różańcowego; ks. Michał Grudziński – założyciel Sodalicji Mariańskiej Panien; ks. prałat Stanisław Żądło – inicjator wielkich uroczystości Milenium i Nawiedzenia; ks. prałat Zbigniew Guszkiewicz – pierwszy kustosz sanktuarium, wielki czciciel Matki Boskiej, nazwanej przez niego Kazimierzowską, który przeniósł w 1976 roku, cudowny obraz do głównego ołtarza. W ostatnich latach do rozwoju sanktuarium przyczyniają się kolejni jego kustosze: ks. Franciszek Warzecha i ks. Ryszard Grabczyk.
Bardzo pięknymi uroczystościami są celebrowane już od wielu lat nabożeństwa fatimskie, które gromadzą dużą liczbę wiernych z całego dekanatu. Nabożeństwa te odbywają się w każdą pierwszą środę miesiąca od maja do października. Najbardziej uroczysty charakter ma ostatnie z tych nabożeństw w październiku, kiedy to do Pani Kazimierzowskiej pielgrzymują górale żywieccy, a wśród nich zespoły regionalne, Związek Podhalan ze swoimi sztandarami oraz kapelani ubrani w uroczyste ornaty. Uroczystości rozpoczynają się procesją wokół kościoła, następnie śpiewane są Godzinki o Niepokalanym Poczęciu Najświętszej Maryi Panny, Litania Loretańska, nowenna do Matki Boskiej Nieustającej Pomocy w Jej obrazie Kazimierzowskim, różaniec, msza koncelebrowana, procesja po ulicach Rajczy z figurą Matki Boskiej Fatimskiej. Na zakończenie jest Apel Jasnogórski i zasłonięcie obrazu Matki Boskiej Kazimierzowskiej.
Znamienne jest, że górale żywieccy szczególnie upodobali sobie sanktuarium w Rajczy. Matka Boska Kazimierzowska widnieje na drugim sztandarze Związku Podhalan Górali Żywieckich, którego poświęcenie odbyło się w Rajczy w dniu 5 lipca 2009 roku. Poświęcenia dokonał ks. biskup Tadeusz Rakoczy – honorowy członek Związku Podhalan. Miało to miejsce podczas obchodów jubileuszu 105-lecia Ruchu Góralskiego w Polsce, 90-lecia powstania Związku Podhalan i 340-lecia darowania obrazu Matki Boskiej Kazimierzowskiej przez króla Jana Kazimierza góralom rajczańskim. Kolejny raz górale pielgrzymowali do cudownego obrazu podczas II Światowego Zjazdu Górali Polskich 8 sierpnia 2010 roku. Na wzgórzu Compel nad sanktuarium, przy specjalnie na tę uroczystość przygotowanym ołtarzu z kopią obrazu Matki Boskiej Rajczańskiej ks. biskup Tadeusz Pieronek odprawił uroczystą mszę świętą koncelebrowaną. Uroczyście obchodzono również 90 lecie Związku Podhalan na Żywiecczyźnie i 360 lecie ślubów króla Jana Kazimierza, 1 maja 2016 roku z udziałem ks. biskupa Tadeusza Rakoczego, pod honorowym patronatem Prezydenta RP Andrzeja Dudy. Delegacje Związku Podhalan z pocztami sztandarowymi uczestniczą również w innych uroczystościach odbywających się w rajczańskim sanktuarium. Inicjatorem tych działań był prezes Adam Banaś.
Wśród różnych form kultu maryjnego ważna rolę odgrywają nabożeństwa, które uważa się za jedną z charakterystycznych cech naszej rodzimej pobożności. Maryi poświęcone są nabożeństwa październikowe i majowe. O ile październik jest miesiącem poświęconym Maryi w wielu krajach, o tyle wzmożona cześć oddawana Matce Boskiej w maju jest typowo polska. Podczas nabożeństwa październikowego odmawiana jest jedna cząstka różańca (5 tajemnic). Natomiast podczas nabożeństwa majowego litania loretańska, która jest swoistym hymnem pochwalnym na cześć Matki Boskiej. Wierni wysławiają w niej liczne cnoty Maryi oraz przywileje jakie otrzymała od Boga. Litania wymienia 49 tytułów Maryi, a w Polsce 50, gdyż 12 października 1923 roku, po tym jak zatwierdzono obchodzoną 3 maja uroczystość Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski, dodano wezwanie „Królowo Polski, módl się za nami!”.
W Rajczy nabożeństwa te gromadzą przed obrazem Matki Boskiej Kazimierzowskiej dużą liczbę wiernych. Świadczy to o wciąż silnym przywiązaniu do kultu maryjnego. Aby odmawiać wspólnie litanię ludzie zbierają się też przy przydrożnych kapliczkach. Często przechodząc ulicami miejscowości można spotkać kobiety, które ze szczególnym staraniem przyozdabiają je kolorowymi wstążkami, wymieniają kwiaty i zapalają świece.
Większość uroczystości zarówno parafialnych, jak i gminnych rozpoczyna się od modlitw w kościele przed cudownym obrazem Matki Boskiej. Są to dożynki gminne, powiatowe, diecezjalne, Rajd szlakami papieskimi, Rajd Chłopski, Piknik królewski, Piknik pszczelarski oraz spotkania opłatkowe organizowane przez różne stowarzyszenia i organizacje. Wszyscy przychodzą do Maryi, aby dziękować Jej za szczególną rolę, jaką pełni w ich życiu, a największym przejawem wdzięczności jest cześć oddawana Jej podczas nabożeństw.
Sanktuarium rajczańskie jest także miejscem licznych pielgrzymek. Pielgrzymują tutaj górnicy pracujący w śląskich kopalniach, górale, samorządowcy, żołnierze, motocykliści, pszczelarze, myśliwi, kręgi rodzin, młodzież oazowa, duszpasterze oraz ludzie starsi, chorzy, emeryci i renciści. Pielgrzymi ci przybywają do Matki Boskiej Rajczańskie przede wszystkim, aby podziękować za Jej obecność i błagać o dalszą pomoc. Kopia obrazu Matki Boskiej Kazimierzowskiej zawędrowała aż do włoskiej miejscowości Lambrugo, gdzie została przekazana i znajduje się w niemal każdym domu. Natomiast delegacja włoska przyjeżdża do Rajczy, aby uczestniczyć w ważniejszych uroczystościach przed obliczem Matki Boskiej. Do sanktuarium przybywają także pielgrzymi z Czech i Słowacji. Przed wizerunkiem Matki Boskiej Kazimierzowskiej koncertował 28 marca 2009 roku Centralny Artystyczny Zespół Wojska Polskiego z Warszawy, koncertował także znany artysta Józef Skrzek. Do sanktuarium rajczańskiego pielgrzymują również motocykliści uczestnicy Rajdu Katyńskiego i Rajdu Most Pamięci, odwiedzający miejsca związane z Polakami na Kresach Wschodnich i Syberii. Uczestnikiem tych rajdów był Włodzimierz Lach mieszkaniec Rajczy.
Do tronu Matki Boskiej Kazimierzowskiej pielgrzymowali znamienici kardynałowie i biskupi kościoła krakowskiego i nie tylko: kardynał Jan Puzyna, który dokonał poświęcenia i konsekracji nowego kościoła; kardynał Adam Stefan Sapiecha, tuż po otrzymaniu kapelusza kardynalskiego w 1946 roku; wielokrotnie kardynał Karol Wojtyła, m.in. na 300 rocznicę podarowania obrazu przez króla Jana Kazimierza; kardynał Franciszek Macharski, m. in. na pogrzeb swojego kolegi rocznikowego a zarazem pierwszego kustosza Sanktuarium ks. Zbigniewa Guszkiewicza; kardynał Polykarp Pengo z Tanzanii; biskup Stanisław Rospond; biskup Jan Pietraszko; biskup Julian Groblicki; biskup Stanisław Smoleński; biskup Albin Małysiak; biskup Tadeusz Pieronek; oraz wielokrotnie pierwszy biskup ordynariusz diecezji bielsko-żywieckiej Tadeusz Rakoczy, m.in. w dniu ustanowienia sanktuarium 2 lutego 1997 roku; biskup pomocniczy Janusz Zimniak; obecny biskup ordynariusz Roman Pindel oraz biskup pomocniczy Piotr Greger.
Na temat cudownego obrazu i sanktuarium w Rajczy ukazało się wiele publikacji książkowych i artykułów prasowych. Od 1996 roku ukazuje się co tydzień gazetka parafialna „Orędzie Fatimskie u Źródeł Soły” z wizerunkiem Matki Boskiej Kazimierzowskiej na stronie tytułowej.
Obraz kazimierzowski posiada swą kopię, która jest noszona podczas procesji z okazji świąt i uroczystości odbywających się w parafii. Na terenie parafii działa Stowarzyszenie Dzieci i Młodzieży Maryjnej, które również bierze udział w procesjach.
Piękną uroczystością, która poprzedza obchody Wielkiego Tygodnia jest nabożeństwo drogi krzyżowej po ulicach Rajczy, prowadzone przez grupę teatralną ‘’Effatha” pod kierunkiem pań Doroty Salachny i Ewy Matlak. Nabożeństwo to gromadzi rzesze wiernych i ma już długą tradycję, ukazując w ten sposób ważną rolę pobożności pasyjnej w sanktuariach maryjnych (na wzór np. Kalwarii Zebrzydowskiej). Fakt ten podkreślał zwłaszcza ks. prałat Zbigniew Guszkiewicz.
Na szczególne wspomnienie zasługuje również Nowenna do Matki Boskiej Nieustającej Pomocy w Jej obrazie kazimierzowskim odprawiana już od bardzo dawna. Wierni piszą prośby i podziękowania, które odczytywane są w każdą środę podczas nowenny. Zwracają się do Maryi, ponieważ wierzą, że Ona zna ziemskie troski, bo sama ich doświadczyła, dlatego nieobce są Jej ludzkie uczucia. Nikt tak nie rozumie człowieka jak drugi człowiek, który ma podobne doświadczenia. Maryja przeżyła dramat, jakim jest śmierć dziecka. Wie, czym jest cierpienie, tęsknota, poczucie osamotnienie, przez co staje się jeszcze bliższa ludziom. Maryja jest najdroższą orędowniczką w niebie oraz nadzieją, która przywraca siłę, wiarę i pokój serca.
Coraz więcej łask udziela Maryja w rajczańskim wizerunku, o czym świadczą napływające z różnych stron podziękowania, gromadzone w specjalnej księdze przechowywanej w parafii. Księga zawiera liczne teksty, które własnoręcznie pisali parafianie od 1976 roku. W jednym przypadku dołączone są karty informacyjne ze szpitala, potwierdzające stuprocentowy powrót do zdrowia.
1 lipca obraz Matki Bożej Kazimierzowskiej został koronowany biskupimi koronami. Uroczystej koronacji dokonał bp Roman Pindel, Ordynariusz Diecezji Bielsko-Żywieckiej.
