Rajcza to malownicza miejscowość gminna położona w sercu Beskidu Żywieckiego, w tak zwanym „Worku Raczańskim”, u zbiegu potoków Czerna i Ujsoła, które dają początek rzece Sole, pierwszemu górskiemu dopływowi Wisły. Miejscowość ma charakter letniskowy, posiada infrastrukturę umożliwiającą uprawianie wielu sportów zimowych i turystyki górskiej.
Wieś Rajcza została założona w XVII wieku na prawie wołoskim i na przestrzeni wieków często zmieniała właścicieli. Z rodziną Siemońskich wiąże się budowę dworu i zakładów żelaznych tzw. „hamry”. Natomiast latach 1854-1894 właścicielem Rajczy był Teodor Primavesi, za sprawą którego rajczański pałac przybrał konkretny, zwarty kształt. Był to budynek jednokondygnacyjny z poddaszem, otoczony pięknym parkiem z licznymi rzeźbami, stawem i unikatowym drzewostanem, istniejącym do dzisiaj.
W 1894 roku ordynat Eugeniusz książę Lubomirski z Chorodowa zakupił Rajczę swemu synowi Władysławowi. Książę Lubomirski z małżonką Elżbietą de Vaux przez 20 lat byli właścicielami Rajczy. W tym czasie pałac rozbudowywano i przebudowywano, stwarzając, jak na owe czasy, komfortowe warunki. Lubomirscy byli wielkimi propagatorami sztuki polskiej. Gościli w swym pałacu znanych kompozytorów polskich m.in. Grzegorza Fitelberga. Sam książę komponował pieśni i operetki, a także sponsorował orkiestrę Filharmonii Warszawskiej, która zorganizowała się na nowo pod nazwą ”Warszawska Orkiestra Symfoniczna Władysława księcia Lubomirskiego”. 4 maja 1914 roku Władysław Lubomirski sprzedał Rajczę rodzinie Habsburgów żywieckich. Arcyksiążę Karol Stefan Habsburg w 1916 roku przeznaczył pałac w Rajczy wraz z parkiem dla chorych kombatantów I wojny światowej. W roku 1918 obiekt ten został oficjalnie przekazany na potrzeby wojskowego szpitala Czerwonego Krzyża dla żołnierzy cierpiących na choroby płuc. Obecnie w budynku tym funkcjonuje zakład opiekuńczo-leczniczy.
W XVII i XVIII wieku w okolicach Rajczy, podobnie jak w innych częściach Karpat, rozwijało się zbójnictwo. Słynnymi hetmanami zbójnickimi działającymi na tych terenach byli Sebastian Bury, Martyn Portasz-Dziegosik i Jerzy Fiedor Proćpok. Wspomnienia o nich pozostały w miejscowych legendach i pieśniach.
Wraz z rozwojem pałacu i zakładów żelaznych, Rajcza prężnie się rozwijała. Od roku 1884 przechodziła tędy linia kolejowa kolei transwersalnej, łączącej Kraków z Wiedniem. Wieś posiadała też urząd pocztowy, telefon i szkołę.
W okresie międzywojennym Rajcza była atrakcyjną miejscowością letniskową i bazą do uprawiania narciarstwa. Handel i usługi w dużej mierze opanowane były przez Żydów. Miejscowa ludność utrzymywała się głównie z uprawy własnych gospodarstw rolnych, znajdowała również zatrudnienie m.in. w Tartaku Parowym – fabryce skrzyń i eksploatacji kory świerkowej – Józefa Rybińskiego. Miejscowość posiadała już wtedy oświetlenie elektryczne, co było nowością tego okresu. W tym czasie bardzo prężnie działały różnego rodzaju organizacje: straż pożarna z własną orkiestrą dętą, Organizacja Strzelca, Związek Hallerczyków, Związek Rezerwistów, drużyna harcerska im. Jana III Sobieskiego, Koło Towarzystwa Szkół Ludowych, Związek Obywatelskiej Pracy Kobiet. Istniała też konna banderia Ogniska Związku Podhalan, której prezesem od 1936 roku był Michał Ryłko. Wzorem kawalerii banderia miała własny proporzec. Uświetniała ona wszystkie ważniejsze uroczystości w Rajczy i okolicy. Obecnie kontynuowane są przedwojenne tradycje, działa drużyna harcerska „Niezapominajki”, Związek Podhalan Oddział Górali Żywieckich, zespoły góralskie „Ziemia Rajczańska”, „Rajcusie” i „Sarna”.
8 października 1939 roku Rajcza wraz z całą Żywiecczyzną została wcielona do III Rzeszy. Jedną z form germanizacji, jaką stosował okupant na tym terenie, były masowe wysiedlenia Polaków i osadzanie na ich miejsce Niemców. Rajcza była dotknięta przeprowadzoną przez wojska niemieckie Saybusch-Aktion. Podczas jednego dnia,
1 października 1940 roku, wysiedlono 501 mieszkańców Rajczy, a w ich miejsce wprowadzono 119 niemieckich osadników. Punktem zbornym dla osób wysiedlanych był pałac w Rajczy.
